1916 жылы қазақ азаматтарын майданға жегу туралы орыс патшасының жарлығы шығады. Ел ақсақалдары жарлыққа қарсы болады. Патша шабармандары ел ішіндегі тыңшылары арқылы бұдан құлақтанып, елге әскер шығарады. Атыс-шабыс, кісі өлімі көбейеді. Бұл оқиға Жетісудағы әйгілі Қарқаралы жәрмеңкесімен тұспа-тұс келеді. Патшаға қарсы бас көтереді деп, көптеген ел азаматтары тұтқындалады. Мұның соңы Қарқарадағы ірі қарулы текетіреске ұласады. Қуғынға ұшыраған елдің бір бөлігі Қытай асады.

Мұхтар Әуезовтің "Қилы заманы" - 1916 жылғы Албан көтерілісінің себебін, барысын, салдарын тарихи фактілердің негізінде суреттеген кең тынысты шығарма. Ондағы кеңістік пен уақыт -- патшалық Ресейдің адуын, қомағай, кетеген кезеңі.